Ngôi nhà của bạn hiện nay chứa đầy những thiết bị công nghệ hiện đại, giúp cuộc sống trở nên đơn giản và kết nối hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, nhiều trong số chúng lại là mục tiêu bất ngờ và dễ dàng cho các tội phạm mạng. Nếu không được bảo vệ đúng cách, những tiện ích này có thể đẩy quyền riêng tư và an ninh của bạn vào vòng nguy hiểm. May mắn thay, có những bước đơn giản mà bạn có thể thực hiện để củng cố “pháo đài” kỹ thuật số của mình. Hãy cùng tìm hiểu những thiết bị dễ bị tấn công nhất và cách bảo vệ chúng hiệu quả.
1. Bộ Định Tuyến Wi-Fi (Wi-Fi Routers)
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm đoạt nhất trong ngôi nhà bạn, đó chính là bộ định tuyến Wi-Fi. Lý do rất đơn giản: router là cầu nối giúp mọi thiết bị của bạn kết nối internet. Một bộ định tuyến bị xâm nhập có thể cấp cho tin tặc quyền truy cập vào tất cả các thiết bị trong mạng của bạn, từ máy tính xách tay cho đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của bộ định tuyến Wi-Fi là phần sụn (firmware) lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) cho thấy 89% người được hỏi chưa bao giờ cập nhật phần sụn router của họ, và 72% chưa từng thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định. Đây là những con số đáng báo động về mức độ rủi ro tiềm ẩn.
Để tăng cường bảo mật cho bộ định tuyến của bạn, hãy đảm bảo phần sụn luôn được cập nhật phiên bản mới nhất. Nếu bạn chưa quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn chi tiết cách cập nhật firmware router. Kế đến, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định sang một mật khẩu mạnh và độc đáo, sử dụng sự kết hợp của chữ cái viết hoa, chữ thường, số và ký hiệu.
Mã hóa cũng là một yếu tố then chốt. Hãy bật mã hóa WPA3 nếu bộ định tuyến của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng của bạn khỏi những truy cập trái phép.
Bộ định tuyến Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten, biểu tượng cho trung tâm kết nối mạng gia đình
2. Camera An Ninh và Chuông Cửa Thông Minh
Camera an ninh và chuông cửa thông minh được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây ra tác dụng ngược nếu không được bảo mật đúng cách. Tương tự như bộ định tuyến Wi-Fi, phần sụn lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị, hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cổng để xâm nhập toàn bộ mạng của bạn.
Để củng cố an ninh, trước tiên hãy thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo phần sụn của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho những lỗ hổng mới được phát hiện.
Hãy ưu tiên các mẫu thiết bị có cung cấp mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video, giúp ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn. Ngoài ra, tránh sử dụng mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không an toàn và dễ bị khai thác.
Người dùng xem trực tiếp hình ảnh từ camera an ninh thông minh trên điện thoại, minh họa việc quản lý an ninh từ xa
3. Loa Thông Minh và Trợ Lý Giọng Nói
Loa thông minh và trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn trong trạng thái “lắng nghe” và cũng tiềm ẩn rủi ro về bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, NCC Group đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là thiết bị dễ bị tấn công.
Có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo vệ loa thông minh của mình – đặc biệt khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét kỹ quyền truy cập của thiết bị và tắt các tính năng như mua hàng bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa nếu không cần thiết.
Một điều khác bạn có thể làm là thận trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của mình, vì những kết nối này có thể đưa vào các lỗ hổng bảo mật không mong muốn.
Loa thông minh Amazon Echo cạnh một người, thể hiện tính năng điều khiển bằng giọng nói và nguy cơ bảo mật
4. Smart TV
Smart TV của bạn cũng có thể là một cánh cửa cho tin tặc và các công cụ theo dõi dữ liệu. Nhiều Smart TV thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập mạng gia đình bạn. Một số Smart TV thậm chí còn tích hợp camera và micrô, có thể bị khai thác để do thám nếu không được bảo mật đúng cách.
Để tự bảo vệ mình, hãy bắt đầu bằng cách tắt tính năng ACR (Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt TV của bạn. Mỗi thương hiệu TV lại đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng bạn có thể tìm kiếm nhanh model TV của mình để được hướng dẫn cụ thể. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một rủi ro bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
Smart TV Sharp đang hiển thị giao diện TiVo OS, đại diện cho thiết bị giải trí có thể bị tấn công dữ liệu
5. Trung Tâm Nhà Thông Minh và Hệ Thống Tự Động Hóa (Smart Home Hubs)
Các trung tâm nhà thông minh cho phép bạn điều khiển mọi thứ từ đèn đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu có giá trị cao đối với tin tặc. Nếu tin tặc xâm nhập được vào trung tâm điều khiển của bạn, họ có khả năng kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm chưa được vá lỗi. Nhiều người dùng chỉ thiết lập trung tâm nhà thông minh một lần rồi quên bẵng đi, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà các nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương thức xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc các cuộc tấn công vét cạn (brute-force attacks).
Để giữ cho trung tâm của bạn an toàn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, độc đáo – đặc biệt nếu trung tâm yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc khi có thể. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật phần sụn để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là các tích hợp của bên thứ ba. Nhiều trung tâm hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối là một lỗ hổng tiềm tàng. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng của bên thứ ba không cần truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền cho nó.
Cuối cùng, hãy cân nhắc thiết lập một mạng chuyên dụng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều bộ định tuyến cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ cho các thiết bị IoT của bạn tách biệt với kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc xâm nhập vào trung tâm của bạn không cấp quyền truy cập ngay lập tức vào các thiết bị khác.
Một chiếc iPad được sử dụng làm trung tâm điều khiển nhà thông minh, quản lý các thiết bị IoT
6. Máy Chơi Game (Gaming Consoles)
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ đơn thuần là niềm vui và trò giải trí, tin tặc sẽ rất muốn chứng minh điều ngược lại. Từ thông tin thanh toán được lưu trữ đến các tính năng thoại và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo mức tăng 13% về số lượng tấn công phần mềm độc hại liên quan đến game trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản game, đặc biệt nếu bạn đã dùng lại mật khẩu. Một khi đã xâm nhập, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa tài khoản hoàn toàn.
Quyền riêng tư cũng là một mối lo ngại. Các máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện thoại của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc nhiều thông tin cá nhân hơn sẽ gặp rủi ro nếu xảy ra vi phạm.
Vậy giải pháp là gì? Đầu tiên, bảo mật tài khoản game của bạn bằng một mật khẩu cực mạnh (đúng vậy, một mật khẩu thực sự mạnh – không phải “gamer123” hay “123456”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ bị chặn lại.
Máy chơi game cầm tay Steam Deck trên bàn, minh họa thiết bị giải trí cá nhân chứa nhiều dữ liệu nhạy cảm
Khi thực hiện, hãy kiểm tra lại các phương thức thanh toán được liên kết – tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu để tránh nguy cơ phát sinh các khoản phí bất ngờ.
Cài đặt quyền riêng tư cũng là một mục bắt buộc phải kiểm tra. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu mà chúng thu thập, ai có thể xem hoạt động chơi game của bạn và liệu micrô hoặc camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và đặt một nắp che camera khi không sử dụng.
Màn hình chính của hồ sơ Xbox trên Xbox Series X, hiển thị các tùy chọn cài đặt tài khoản và quyền riêng tư
Ngôi nhà của bạn ngày càng được kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tội phạm mạng luôn tìm kiếm những điểm yếu, và những thiết bị này thường là mục tiêu dễ dàng nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa học được sẽ giúp bạn an toàn hơn rất nhiều. Hãy chủ động bảo vệ ngôi nhà thông minh của bạn ngay hôm nay!
