Trong kỷ nguyên số, mua sắm trực tuyến đã trở thành thói quen phổ biến, nhưng đi kèm với đó là nguy cơ tiềm ẩn từ hàng giả, hàng nhái và nội dung được tạo bởi trí tuệ nhân tạo (AI) lừa đảo. Từ hình ảnh sản phẩm được “chế” tinh vi đến những mô tả hay đánh giá giả mạo, việc phân biệt thật giả ngày càng trở nên khó khăn. Để giúp bạn tự tin và an toàn hơn khi mua sắm online, đặc biệt là với các sản phẩm công nghệ, bài viết này sẽ giới thiệu 7 công cụ và phương pháp hiệu quả giúp bạn phát hiện hàng giả, nội dung AI, và tránh những cạm bẫy trực tuyến. Trang bị những công cụ này, bạn sẽ có thêm lớp bảo vệ vững chắc để đưa ra quyết định mua hàng thông minh.
1. BitMind: Phát hiện hình ảnh AI
Hình ảnh là một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất của sản phẩm giả mạo hoặc lừa đảo khi mua sắm trực tuyến. Trong khi bạn có thể tự rèn luyện khả năng nhận biết các dấu hiệu của hình ảnh AI, BitMind là một tiện ích mở rộng giúp loại bỏ yếu tố chủ quan và tự động quét hình ảnh. Công cụ này được thiết kế chuyên biệt để “đánh hơi” các hình ảnh được tạo ra bởi AI.
BitMind hoạt động chủ động: chỉ cần di chuyển con trỏ chuột qua một hình ảnh, BitMind sẽ cung cấp tỷ lệ phần trăm về khả năng hình ảnh đó là giả mạo trong vòng vài giây. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn lướt qua các trang thương mại điện tử và nghi ngờ về tính xác thực của hình ảnh sản phẩm.
BitMind, tiện ích mở rộng Chrome, cảnh báo hình ảnh sản phẩm Etsy được tạo bởi AI, giúp phát hiện hàng giả trực tuyến.
2. Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt của Windows: Chặn nội dung độc hại
Lớp phòng thủ đầu tiên chống lại sản phẩm giả mạo và các trò lừa đảo trực tuyến là ngăn chặn chúng tiếp cận bạn ngay từ đầu. Ngay cả khi không sử dụng phần mềm diệt virus trả phí, Windows vẫn có công cụ tích hợp sẵn để bảo vệ bạn khi duyệt web. Mặc dù không trực tiếp phát hiện hàng giả khi bạn mua sắm, công cụ này giúp lọc bỏ các nội dung độc hại như cửa sổ pop-up, thường là nơi quảng cáo sản phẩm giả mạo.
Tính năng “Kiểm soát Trình duyệt” (Browser Control) thường được bật mặc định, nhưng việc kiểm tra lại là cần thiết. Để đảm bảo tính năng này đang hoạt động:
- Vào Cài đặt (Settings) > Cập nhật & Bảo mật (Update & Security) > Bảo mật Windows (Windows Security) > Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt (App & browser control).
- Nếu chưa bật, nhấp vào Bật (Turn on) để kích hoạt tính năng Kiểm soát ứng dụng & trình duyệt của Windows.
- Sau đó, nhấp vào Cài đặt bảo vệ dựa trên danh tiếng (Reputation-based protection settings) ngay bên dưới và bật tất cả các tùy chọn sang chế độ Bật (On).
3. Báo cáo minh bạch của Google: Đánh giá độ an toàn của trang web
Khi bạn mua sắm trực tuyến và bắt gặp một thương hiệu muốn tìm hiểu thêm, đặc biệt là những thương hiệu không quen thuộc, không nên vội vàng truy cập trang web của họ ngay lập tức. Thay vào đó, hãy chạy URL của trang web đó qua trang Báo cáo Minh bạch của Google. Công cụ này sẽ cung cấp cho bạn thông tin về bất kỳ hoạt động đáng ngờ nào. Nó cực kỳ hữu ích nếu bạn nhận được các chương trình khuyến mãi qua email và muốn kiểm tra xem thương hiệu đó có hợp pháp hay không.
Ví dụ, khi bạn tìm thấy một phụ kiện máy tính từ một thương hiệu lạ. Trước khi nhấp vào URL, hãy nhấp chuột phải vào liên kết và chọn Sao chép địa chỉ liên kết (Copy link address) trên Windows hoặc Copy Link trên Mac. Sau đó, truy cập trang trạng thái duyệt web an toàn của Google và dán liên kết vào. Ở cuối trang, bạn sẽ thấy báo cáo chi tiết về việc trang web đó có “sạch” hay không.
Giao diện Google Transparency Report hiển thị kết quả kiểm tra độ an toàn của một trang web mua sắm trực tuyến.
4. Copyleaks: Phát hiện văn bản tạo bởi AI
Copyleaks giải quyết mặt còn lại của vấn đề nội dung giả mạo được tạo bởi AI: văn bản được sử dụng để mô tả sản phẩm và các tính năng của nó. Thông tin văn bản cũng quan trọng không kém hình ảnh. Nếu văn bản đó được tạo bởi AI, làm sao bạn có thể tin rằng sản phẩm sẽ thực sự có những tính năng đó? Điều này cũng đúng với các đánh giá sản phẩm. Nguy cơ không chỉ là các đánh giá giả mạo bị đạo văn, mà chúng còn có thể được tạo ra bởi AI.
Với Copyleaks đã được cài đặt, bạn sẽ có một menu truy cập nhanh nhỏ, có thể kéo thả, để quét văn bản ngay lập tức bằng nút Scan for AI content. Copyleaks là một dịch vụ có đăng ký, nhưng có bản dùng thử miễn phí cấp 5 tín dụng, tương đương với 1.000 từ bạn có thể quét miễn phí.
Thanh bên Copyleaks hiển thị kết quả quét văn bản được tô sáng là không phải do AI tạo ra, hữu ích khi kiểm tra mô tả sản phẩm.
5. Malwarebytes Browser Guard: Lớp bảo vệ bổ sung cho trình duyệt
Ngay cả với tính năng bảo vệ trình duyệt tích hợp của Windows, đôi khi vẫn có thứ gì đó có thể lọt qua, và trong trường hợp xấu nhất, bạn có thể bị lừa mua sản phẩm giả hoặc vướng vào các giao dịch lừa đảo. Việc có một lớp bảo vệ dự phòng như Malwarebytes Browser Guard sẽ hoạt động như một bộ lọc thứ hai, bắt kịp bất kỳ cửa sổ pop-up và các mối đe dọa nào khác có thể “lách” qua. Malwarebytes Browser Guard là một plugin trình duyệt cho Chrome, Edge, Firefox và Safari, hoạt động ngầm và không yêu cầu sự can thiệp của người dùng.
Cài đặt Malwarebytes Browser Guard rất đơn giản. Tải xuống plugin từ trang cửa hàng của nó sẽ tự động cài đặt. Tất cả những gì bạn phải làm là khởi động lại trình duyệt, và nó đã sẵn sàng hoạt động. Bạn thậm chí không cần nâng cấp lên Malwarebytes Premium để sử dụng tính năng bảo vệ này.
Tiện ích mở rộng Malwarebytes Browser Guard giúp bảo vệ trình duyệt khỏi các mối đe dọa và lừa đảo trực tuyến.
6. Trustpilot: Nhanh chóng đánh giá độ tin cậy của trang web
Sau khi một sản phẩm được quét văn bản và hình ảnh AI mà không phát hiện dấu hiệu giả mạo, một bước quan trọng khác là tìm hiểu xem những người khác đã nói gì về thương hiệu đó. Liệu những người dùng khác đã có kinh nghiệm với doanh nghiệp này chưa, và nếu có, kinh nghiệm đó có tốt không? Có một vài đánh giá tích cực về một thương hiệu sẽ mang lại cho nó một mức độ hợp pháp nhất định, và đó là điều mà Trustpilot giúp bạn tìm kiếm.
Trên Trustpilot, bạn chỉ cần gõ tên thương hiệu và kiểm tra kết quả. Bạn có thể tinh chỉnh kết quả bằng cách chỉ định xếp hạng, nhấp vào Tất cả bộ lọc (All filters), điều chỉnh bộ lọc theo ý muốn, và sau đó kết thúc bằng Hiển thị kết quả (Show Results). Bạn cũng có thể chọn chỉ hiển thị các hồ sơ đã được xác minh (claimed profiles), tức là các thương hiệu đã chính thức xác nhận hồ sơ của họ.
Tìm kiếm đánh giá thương hiệu Nintendo trên Trustpilot, một công cụ hữu ích để kiểm tra độ uy tín của cửa hàng online.
7. Deepware: Kiểm tra tính xác thực của video sản phẩm
Đáng buồn thay, những kẻ lừa đảo thậm chí còn tạo ra các video sản phẩm giả mạo bằng AI (deepfake), và chúng có thể được thực hiện rất thuyết phục nếu bạn không biết các dấu hiệu nhận biết. Tuy nhiên, Deepware có thể giúp lấp đầy một số lỗ hổng kiến thức của bạn. Đây là một trong số các công cụ bạn có thể sử dụng để phát hiện video được tạo bởi AI, và điểm cộng là nó miễn phí.
Deepware hoạt động tương tự như Báo cáo Minh bạch của Google: bạn lấy liên kết của video và dán vào công cụ tìm kiếm trên trang web của Deepware. Nhấp vào Quét (Scan), và nó sẽ báo cáo nếu nó cho rằng nội dung bạn đang xem được tạo bởi AI hay không. Bạn cũng có thể tải lên các video trực tiếp để kiểm tra.
Deepware phân tích video để phát hiện các dấu hiệu chỉnh sửa hoặc tạo bởi AI, giúp xác minh tính xác thực của video sản phẩm.
Việc mua sắm trực tuyến ngày càng tiện lợi nhưng cũng đi kèm nhiều rủi ro. Với sự phát triển của công nghệ AI, các chiêu trò lừa đảo trở nên tinh vi hơn bao giờ hết, từ hình ảnh, văn bản đến cả video sản phẩm giả mạo. Tuy nhiên, bằng cách trang bị cho mình những công cụ và kiến thức cần thiết như BitMind, Google Transparency Report, Copyleaks, Malwarebytes Browser Guard, Trustpilot và Deepware, bạn có thể tăng cường khả năng tự bảo vệ mình. Hãy luôn thận trọng, kiểm tra kỹ lưỡng thông tin sản phẩm và uy tín của người bán trước khi đưa ra quyết định mua hàng. Việc áp dụng các công cụ này sẽ giúp bạn trở thành một người tiêu dùng thông thái, tránh được những tổn thất không đáng có khi mua sắm online. Đừng ngần ngại chia sẻ bài viết này để cùng lan tỏa kiến thức hữu ích, giúp cộng đồng người dùng Việt Nam an toàn hơn trên không gian mạng!
