Smart TV đã trở thành trung tâm giải trí của nhiều gia đình Việt, mang đến kho nội dung đa dạng chỉ với kết nối Internet. Tuy nhiên, chính khả năng kết nối này cũng khiến chiếc TV thông minh của bạn trở thành mục tiêu tiềm năng cho các loại mã độc (malware). Nếu bạn bắt đầu nhận thấy các hiện tượng như tải nội dung chậm chạp hoặc những quảng cáo lạ liên tục xuất hiện, đó có thể không chỉ là lỗi hệ thống thông thường mà là dấu hiệu TV đã bị xâm nhập.
1. Pop-up và quảng cáo lạ xuất hiện tràn lan
Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của việc Smart TV bị nhiễm mã độc là sự xuất hiện không mong muốn của các quảng cáo pop-up. Chúng thường hiển thị ngay trên màn hình chính, trong các menu hệ thống hoặc thậm chí ngay sau khi TV khởi động. Những quảng cáo này có thể mời gọi bạn tải về các công cụ diệt virus giả mạo, truy cập các nền tảng xem phim lừa đảo, hoặc các dịch vụ cờ bạc không rõ nguồn gốc, vốn không có chỗ trên một chiếc TV thông minh. Điều đáng lo ngại là chúng thường được thiết kế rất giống với các thông báo hệ thống hoặc lời nhắc ứng dụng thật.
Một người đang hát karaoke trên ứng dụng Stingray Karaoke, minh họa pop-up quảng cáo lạ trên Smart TV
Bạn có thể thấy một cảnh báo trông giống như bản cập nhật phần mềm hoặc khuyến nghị ứng dụng, nhưng khi chọn vào lại bị chuyển hướng đến một trang web đáng ngờ. Các pop-up này thường có bố cục kém chuyên nghiệp, đồ họa độ phân giải thấp và có thể không phản hồi các lệnh từ điều khiển từ xa. Nếu chúng tiếp tục xuất hiện hoặc tái diễn sau khi bạn đã khởi động lại TV, đây là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy phần mềm của TV đã bị tấn công.
Trong trường hợp này, bạn nên ngắt kết nối Wi-Fi của TV ngay lập tức. Sau đó, hãy xem lại danh sách các ứng dụng đã cài đặt trên TV để tìm bất kỳ thứ gì lạ. Một số mẫu Smart TV còn có tích hợp sẵn công cụ quét virus mà bạn có thể truy cập qua phần cài đặt. Nếu sự cố vẫn tiếp diễn, hãy thực hiện khôi phục cài đặt gốc (factory reset) để loại bỏ mọi mã độc ẩn và đưa TV về trạng thái hoạt động bình thường.
2. Ứng dụng lạ hoặc không quen thuộc tự động xuất hiện
Smart TV, đặc biệt là những dòng chạy Android TV hoặc các nền tảng tương tự, cho phép người dùng cài đặt ứng dụng. Tuy nhiên, đây cũng là cánh cửa mở ra cho mã độc. Nếu TV của bạn đột nhiên hiển thị các ứng dụng mà bạn chưa từng tải xuống, rõ ràng có điều gì đó không ổn. Những ứng dụng này có thể có tên bất thường, logo không rõ ràng hoặc liên kết đến các nội dung đáng ngờ như phim lậu hoặc tài liệu người lớn. Chúng thường trông lạc lõng so với các ứng dụng bạn thường dùng và có thể xuất hiện đột ngột, thậm chí sau khi khởi động lại TV.
Màn hình ngăn kéo ứng dụng (app drawer) của Smart TV Hisense, minh họa việc xuất hiện các ứng dụng lạ
Hiện tượng này thường cho thấy mã độc đang lợi dụng các quyền truy cập lỏng lẻo để tự động cài đặt ứng dụng trong nền. Khi đã được cài đặt, chúng có thể theo dõi hoạt động của bạn hoặc kết nối với máy chủ bên ngoài mà bạn không hề hay biết.
Nếu có bất kỳ điều gì bất thường, hãy kiểm tra danh sách các ứng dụng đã cài đặt. Cuộn qua danh sách và gỡ bỏ bất kỳ ứng dụng nào không quen thuộc. Hầu hết các Smart TV cho phép bạn sắp xếp ứng dụng theo ngày cài đặt, giúp dễ dàng xác định các mục đáng ngờ. Nếu các ứng dụng đã xóa lại xuất hiện hoặc các ứng dụng mới tiếp tục hiển thị, đã đến lúc bạn cần thắt chặt cài đặt bảo mật. Hãy vô hiệu hóa tính năng cài đặt ứng dụng từ các nguồn không xác định, cập nhật firmware của TV lên phiên bản mới nhất và thay đổi mật khẩu Wi-Fi nếu bạn nghi ngờ có truy cập trái phép vào mạng.
3. Hiệu suất chậm chạp hoặc thường xuyên gặp sự cố
Thông thường, một chiếc Smart TV có thể chậm lại do thiếu bộ nhớ, có quá nhiều ứng dụng chạy nền hoặc phần mềm đã lỗi thời. Những vấn đề này thường phát triển theo thời gian và có thể được khắc phục bằng các thao tác cơ bản như khởi động lại thiết bị, xóa bộ nhớ cache của ứng dụng hoặc thực hiện cập nhật hệ thống.
Tuy nhiên, nếu TV của bạn đột ngột bị đơ trong các menu, giật lag khi phát nội dung hoặc treo máy khi chuyển đổi giữa các ứng dụng, và các cách khắc phục thông thường không có tác dụng, đó có thể không chỉ là một trục trặc định kỳ. Mã độc có thể làm quá tải tài nguyên hệ thống, khiến các ứng dụng bị treo, thao tác điều khiển bị chậm và giao diện người dùng trở nên không ổn định trong quá trình sử dụng hàng ngày.
4. Hoạt động mạng bất thường trong nền
Smart TV luôn kết nối mạng để kiểm tra các bản cập nhật, đồng bộ ứng dụng hoặc tải trước nội dung, vì vậy một lượng dữ liệu sử dụng nền nhất định là bình thường ngay cả khi thiết bị ở chế độ chờ. Tuy nhiên, việc mạng Internet thường xuyên chậm lại hoặc có hoạt động mạng bất thường cao có thể là dấu hiệu của một vấn đề sâu xa hơn.
Mã độc có thể tự động kết nối với các máy chủ không rõ, tải xuống các tệp ẩn hoặc chuyển tiếp lưu lượng truy cập ra bên ngoài mà không hiển thị bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào. Những hoạt động này có thể gây ra các đợt tăng đột biến về dữ liệu và ảnh hưởng đến hiệu suất của các thiết bị khác trong mạng của bạn.
Để kiểm tra hành vi bất thường, bạn có thể truy cập bảng quản trị của bộ định tuyến (router) hoặc sử dụng ứng dụng đi kèm của nó để theo dõi các thiết bị được kết nối và mức sử dụng dữ liệu theo thời gian thực. Nếu TV của bạn hiển thị hoạt động bất thường trong khi không có ứng dụng nào đang chạy, hãy ngắt kết nối nó khỏi Wi-Fi và quan sát hiệu suất mạng của bạn.
5. Yêu cầu truy cập hoặc kết nối kỳ lạ không do bạn kích hoạt
Đôi khi, Smart TV của bạn có thể yêu cầu quyền truy cập vào micro, camera hoặc Bluetooth—ngay cả khi bạn không sử dụng bất kỳ tính năng nào yêu cầu chúng. Những lời nhắc này có thể xuất hiện khi bạn đang xem chương trình, duyệt cài đặt hoặc thậm chí khi TV đang ở chế độ chờ.
Trong quá trình sử dụng bình thường, rất dễ bỏ qua chúng như những lỗi nhỏ vô hại. Tuy nhiên, nếu chúng tiếp tục xuất hiện mà không có lý do rõ ràng, đặc biệt khi bạn không chủ động thay đổi cài đặt, điều đó có thể cho thấy có thứ gì đó đang chạy ẩn trong nền.
Bạn cũng có thể nhận thấy các nỗ lực ghép nối với các thiết bị không xác định hoặc yêu cầu kết nối từ điện thoại hoặc loa ở gần mà bạn không nhận ra. Thông thường, những lời nhắc nhỏ này là manh mối duy nhất có thể nhìn thấy rằng có điều gì đó đang cố gắng vượt ra ngoài những gì bạn mong đợi.
Trên đây là một số dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy Smart TV của bạn có thể đã bị nhiễm mã độc. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy kiểm tra ngay các ứng dụng đã cài đặt và theo dõi hoạt động mạng của thiết bị. Thậm chí một bản cập nhật nhanh chóng cũng có thể vá lại những lỗ hổng mà mã độc tìm cách khai thác. Việc chủ động phòng ngừa không đòi hỏi quá nhiều nỗ lực và sẽ giúp chiếc TV của bạn hoạt động đúng như mong muốn. Rốt cuộc, TV nên là cánh cửa dẫn đến thế giới giải trí, chứ không phải là một lối vào tiềm ẩn các mối đe dọa.