Cảm giác háo hức khi mở chiếc PC Windows mới tinh bỗng chốc tan biến khi bạn phải chờ đợi vòng xoay liên tục trong lúc các chương trình chậm chạp khởi động. Hiệu năng ì ạch đó rất có thể đến từ các phần mềm rác (bloatware), và việc loại bỏ chúng có thể giúp máy tính của bạn tăng tốc ngay lập tức.
Tại Sao PC Mới Mua Của Bạn Lại Chậm Chạp?
Khi mua một chiếc máy tính Windows mới, hẳn bạn sẽ mong đợi hiệu suất “nhanh như chớp” ngay từ khi mở hộp. Rốt cuộc, nó được trang bị phần cứng mới nhất và hệ điều hành hiện đại. Vậy tại sao nó vẫn chậm chạp? Lý do gần như chắc chắn là do bloatware.
Màn hình Start Menu Windows 11 hiển thị nhiều ứng dụng được cài đặt sẵn, biểu tượng cho bloatware.
Bloatware là thuật ngữ chỉ các phần mềm không mong muốn được cài đặt sẵn bởi nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp trên máy tính mới. Những chương trình này tiêu tốn tài nguyên hệ thống quý giá, chiếm dụng không gian lưu trữ, làm hao pin và thường mang lại rất ít hoặc không có giá trị cho hầu hết người dùng.
Vậy, bloatware thực sự trông như thế nào? Đó là những phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus liên tục bật lên mỗi khi bạn khởi động máy. Đó là các công cụ “kiểm tra sức khỏe” mang thương hiệu nhà sản xuất, vốn chỉ sao chép chức năng mà Windows đã có sẵn. Đó còn là những trò chơi bạn chưa từng yêu cầu, các thanh công cụ trình duyệt không mong muốn, và những ứng dụng “hỗ trợ” hứa hẹn tối ưu PC nhưng thực chất chỉ gây cản trở.
Các nhà sản xuất thường biện minh rằng bạn có thể tìm thấy một số công cụ này hữu ích. Mặc dù có một vài ứng dụng Windows thực sự cần thiết cho một chiếc PC mới, nhưng phần lớn phần mềm được cài đặt sẵn này thường không hữu ích và chỉ đang chiếm dụng không gian cũng như tài nguyên hệ thống.
Gỡ Bloatware Giúp Tăng Hiệu Suất PC Đáng Kể Như Thế Nào?
Bloatware không chỉ gây khó chịu mà còn là “kẻ giết người” hiệu suất thực sự. Nhiều chương trình trong số này tự động chạy ngầm mỗi khi bạn bật máy tính. Chúng “ngốn” tài nguyên RAM và CPU của bạn, khiến mọi thứ khác trở nên chậm chạp hơn. Bạn sẽ nhận thấy thời gian khởi động lâu hơn, độ trễ khi mở ứng dụng, và đôi khi còn xuất hiện các cửa sổ bật lên ngẫu nhiên yêu cầu bạn nâng cấp hoặc mua sắm.
Khi xử lý các máy tính mới toanh, đôi khi tôi thấy có đến hàng chục chương trình bloatware cùng nhau tranh giành tài nguyên khi khởi động. Kết quả? Thời gian khởi động dài, hiệu suất ì ạch và pin laptop cạn nhanh hơn bình thường.
Nhưng không chỉ dừng lại ở tốc độ. Những chương trình này còn có thể chiếm dụng hàng gigabyte không gian lưu trữ mà bạn có thể dùng cho các tệp cá nhân, ảnh hoặc trò chơi của mình. Việc gỡ bỏ bloatware là một trong những cách hiệu quả nhất để tăng tốc PC Windows của bạn. Bằng cách vô hiệu hóa và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng, PC của bạn sẽ có nhiều tài nguyên hơn để hoạt động, giúp các ứng dụng chạy nhanh hơn đáng kể.
Hướng Dẫn Gỡ Bỏ Bloatware Đúng Cách Trên Windows
Việc gỡ bloatware hiệu quả có nghĩa là chỉ loại bỏ những phần mềm bạn không cần. Hãy bắt đầu bằng cách tìm kiếm các chương trình bạn không yêu cầu hoặc không bao giờ sử dụng. Đừng xóa tất cả những gì không quen thuộc; một số ứng dụng rất quan trọng để Windows chạy trơn tru. Hãy tập trung loại bỏ bloatware rõ ràng trong khi vẫn giữ nguyên các thành phần hệ thống thiết yếu. Cách tiếp cận cẩn thận này sẽ giúp PC của bạn chạy nhanh và không gặp sự cố.
1. Xác Định Phần Mềm Không Cần Thiết
Giao diện Task Manager của Windows hiển thị các ứng dụng khởi động, giúp người dùng nhận diện phần mềm gây ảnh hưởng hiệu suất cao.
Hãy bắt đầu bằng cách xem xét những gì đã được cài đặt trên PC của bạn. Mở Settings > Apps > Installed apps hoặc sử dụng Control Panel > Programs > Programs and Features. Cuộn qua danh sách và tìm bất kỳ thứ gì bạn không tự cài đặt. Đặc biệt chú ý đến các chương trình mang tên thương hiệu PC của bạn (như Dell, HP hoặc Lenovo), các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus, thanh công cụ trình duyệt và các trò chơi bạn không yêu cầu.
Để xác định ứng dụng nào cần gỡ, hãy mở Task Manager (nhấn giữ Ctrl + Shift + Esc) và kiểm tra tab Startup. Nếu bạn thấy nhiều chương trình được đánh dấu là “High impact” (ảnh hưởng cao) không phải của Microsoft, đây có thể là bloatware đang làm chậm thời gian khởi động của bạn. Bạn nên gỡ cài đặt hoặc vô hiệu hóa các chương trình này khi Windows khởi động.
Nếu bạn không chắc một chương trình nào đó đang làm gì, hãy Google nó trước khi xóa. Một số tiện ích, ngay cả khi bạn không sử dụng, có thể quan trọng đối với việc Windows chạy trơn tru. Nhưng hầu hết thời gian, nếu nó trông giống quảng cáo, hoạt động như quảng cáo hoặc liên tục nhắc nhở bạn nâng cấp, thì an toàn là nên gỡ bỏ.
2. Sao Lưu Hệ Thống và Tạo Điểm Khôi Phục
Màn hình tạo điểm khôi phục hệ thống trên Windows, chuẩn bị trước khi gỡ bloatware.
Trước khi bắt đầu xóa bất cứ thứ gì, hãy dành một phút để tự bảo vệ mình. Windows có một công cụ tích hợp sẵn gọi là System Restore (Khôi phục Hệ thống) cho phép bạn tạo một “ảnh chụp nhanh” của hệ thống. Chỉ cần tìm kiếm “Create a restore point” (Tạo điểm khôi phục) trong thanh tìm kiếm của Windows, chọn ổ đĩa chính của bạn và nhấn Create. Đặt tên cho nó, ví dụ như “Trước khi gỡ Bloatware”. Bằng cách này, nếu bạn vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng, bạn có thể dễ dàng quay lại trạng thái trước đó.
Nếu bạn muốn cẩn thận hơn, hãy sao lưu các tệp quan trọng của mình vào ổ đĩa ngoài hoặc bộ nhớ đám mây. Đó là một công việc mất năm phút nhưng có thể giúp bạn tiết kiệm hàng giờ đau đầu sau này.
3. Gỡ Bỏ Thủ Công Hoặc Bằng Công Cụ Tự Động
Người dùng đang gỡ cài đặt một ứng dụng theo cách thủ công trong cài đặt Windows, minh họa quá trình gỡ bloatware.
Bây giờ là phần thú vị. Đối với hầu hết các chương trình của bên thứ ba, bạn có thể nhấp chuột phải vào chúng trong Start menu hoặc sử dụng nút Uninstall (Gỡ cài đặt) trong Settings. Một số ứng dụng “cứng đầu”, như Xbox Game Bar hoặc các tiện ích nhất định của nhà sản xuất, có thể cần nhiều nỗ lực hơn. Đối với những trường hợp đó, bạn có thể sử dụng các lệnh PowerShell hoặc Windows Terminal để loại bỏ chúng. Chỉ cần đảm bảo bạn biết mình đang xóa gì và luôn kiểm tra kỹ trước khi nhấn Enter.
Việc gỡ bloatware thủ công mất nhiều thời gian hơn một chút, nhưng nó mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn sẽ biết chính xác những gì đang chạy trên PC của mình và sẽ tránh được việc vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng. Nếu bạn muốn một cách nhanh hơn hoặc kỹ lưỡng hơn để dọn dẹp PC mới của mình, các công cụ và script gỡ bloatware tự động có thể giúp ích.
Màn hình PowerShell hoặc Command Prompt đang chạy script gỡ bỏ bloatware tự động trên Windows.
Các giải pháp này quét hệ thống của bạn để tìm phần mềm không cần thiết và xóa chúng hàng loạt, giúp bạn không phải thực hiện các thao tác gỡ cài đặt thủ công. Hầu hết các công cụ gỡ bloatware tự động được thiết kế để nhắm mục tiêu vào bloatware phổ biến, hợp lý hóa cài đặt hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất chỉ với vài cú nhấp chuột hoặc lệnh.
Việc gỡ bloatware tự động hoạt động bằng cách xác định các chương trình và tính năng mà bạn có thể không cần, sau đó loại bỏ chúng một cách an toàn hoặc tắt chúng. Quá trình này có thể giải phóng tài nguyên ngay lập tức và làm cho PC của bạn cảm thấy nhanh hơn. Mặc dù các công cụ này tiện lợi, hãy đảm bảo tạo điểm khôi phục trước khi chạy bất kỳ chương trình dọn dẹp tự động nào, để bạn có thể dễ dàng hoàn tác các thay đổi nếu cần.
Tóm lại, gỡ bloatware tự động là một cách nhanh chóng, hiệu quả để loại bỏ phần mềm không mong muốn và lấy lại tốc độ cho PC của bạn, đặc biệt nếu bạn không thoải mái khi tự mình tìm kiếm mọi chương trình. Chỉ cần nhớ chọn các công cụ và script được đánh giá tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản trước khi thực hiện những thay đổi lớn.
Làm Thế Nào Để Biết PC Của Bạn Đã Hoạt Động Tối Ưu?
Một chiếc laptop Windows sạch sẽ và hoạt động mượt mà sau khi gỡ bỏ bloatware, thể hiện hiệu suất tối ưu.
Sau khi gỡ bloatware, bạn sẽ muốn xác nhận rằng những nỗ lực của mình đã được đền đáp. Một số chỉ số có thể giúp bạn xác định xem PC của mình có đang hoạt động tốt nhất hay không:
- PC của bạn khởi động trong vài giây, không phải vài phút. Với một ổ SSD, bạn sẽ thấy màn hình desktop trong vòng dưới 15-20 giây.
- Các ứng dụng mở ngay lập tức và việc chuyển đổi giữa các chương trình diễn ra mượt mà.
- Khi bạn kiểm tra Task Manager, mức sử dụng CPU của bạn dưới 10% và hoạt động ổ đĩa gần bằng 0 khi ở trạng thái không hoạt động.
- Số lượng tiến trình chạy nền giảm khi kiểm tra Task Manager. Hầu hết các hệ thống được tối ưu hóa chạy từ 50 đến 80 tiến trình, không phải hơn 100.
- Bạn có nhiều không gian lưu trữ trống hơn và pin laptop của bạn kéo dài lâu hơn sau mỗi lần sạc.
Nếu PC của bạn vẫn cảm thấy chậm chạp sau khi gỡ bloatware, hãy xem xét kiểm tra các yếu tố bổ sung như các tác vụ bảo trì tự động của Windows, quét virus chạy ngầm hoặc cài đặt tiết kiệm năng lượng quá mức. Đôi khi, những điều này có thể tạo ra các sự cố chậm tạm thời tương tự như tác động của bloatware.
Gỡ bỏ bloatware khỏi chiếc PC Windows mới mua là một trong những bước đầu tiên hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất. Bằng cách xác định và loại bỏ phần mềm cài đặt sẵn không cần thiết, bạn sẽ lấy lại tài nguyên hệ thống, không gian lưu trữ và cuối cùng là quyền kiểm soát máy tính của chính mình. Quá trình này không đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật sâu rộng. Bạn chỉ cần một phương pháp có hệ thống và có thể là sự hỗ trợ từ các công cụ gỡ bloatware uy tín.
