Phần lớn người dùng khi mua một chiếc bo mạch chủ chỉ mới chạm đến bề mặt của những gì nó thực sự có thể làm. Tuy nhiên, bo mạch chủ của bạn ẩn chứa nhiều tính năng tiềm năng chưa được khai phá, có khả năng tăng cường hiệu suất, cải thiện chất lượng âm thanh và kéo dài tuổi thọ cho hệ thống. Đã đến lúc bạn không nên bỏ lỡ những khả năng tuyệt vời này nữa.
4 Tính Năng Ép Xung Bộ Nhớ (RAM) Sẽ Tăng Cường Hiệu Suất Hệ Thống
Khi tôi lần đầu tự lắp ráp chiếc PC của mình với bo mạch chủ ASUS, tôi đã mắc phải một lỗi “gà mờ” – để RAM chạy ở tốc độ mặc định. Suốt nhiều tháng, bộ nhớ DDR5 của tôi chỉ hoạt động ở mức 4800MHz chậm chạp. Sau khi ép xung bằng cách kích hoạt hồ sơ bộ nhớ phù hợp, sự khác biệt đã trở nên rõ rệt.
Bo mạch chủ không tự động chạy RAM ở tần số nhanh hơn. Chúng mặc định ở một cài đặt an toàn, cơ bản nhằm đảm bảo sự ổn định nhưng lại hy sinh hiệu suất. Các hồ sơ bộ nhớ, như XMP (Extreme Memory Profiles) cho Intel và EXPO (Extended Profiles for Overclocking) cho AMD, về cơ bản là các cài đặt cấu hình sẵn được tạo ra bởi nhà sản xuất bộ nhớ. Chúng hướng dẫn bo mạch chủ cách để RAM chạy ở tốc độ đã quảng cáo. Các hồ sơ này tự động điều chỉnh thời gian, điện áp và tần số – không yêu cầu tinh chỉnh thủ công phức tạp.
Kích hoạt các hồ sơ này là một quá trình đơn giản nhưng hiệu quả. Bạn có thể kích hoạt tính năng ép xung bộ nhớ chỉ với vài cú nhấp chuột trong BIOS để đạt được sự tăng cường hiệu suất đáng kể. Kết quả là, bộ nhớ được cấu hình đúng cách sẽ cải thiện tốc độ khung hình trong trò chơi và giảm thời gian cần thiết cho các tác vụ kết xuất hay biên dịch.
Giao diện cài đặt BIOS cho phép chọn hồ sơ XMP hoặc DOCP để ép xung RAM, tối ưu hiệu suất bộ nhớ
Tất nhiên, ép xung bộ nhớ không phải là không có nhược điểm. Đẩy RAM vượt quá cài đặt gốc đôi khi có thể dẫn đến hệ thống không ổn định. Các sự cố ngẫu nhiên, màn hình xanh chết chóc (BSOD) hoặc lỗi khởi động không phải là hiếm khi bạn mới bắt đầu điều chỉnh cài đặt. Hệ thống của bạn cũng có thể chạy nóng hơn một chút, tiêu thụ nhiều điện năng hơn trong quá trình này. Nhưng nếu hệ thống của bạn có khả năng tản nhiệt tối ưu, những rủi ro nhỏ này sẽ không đáng kể so với hiệu suất tiềm năng mà bạn đang bỏ lỡ.
Các tùy chọn tần số RAM được liệt kê trong giao diện BIOS UEFI của ASUS, minh họa khả năng điều chỉnh tốc độ bộ nhớ
3 Tính Năng Âm Thanh Có Thể Bạn Đang Bỏ Qua
Bo mạch chủ mà bạn mua có thể bao gồm một giải pháp âm thanh mạnh mẽ đáng ngạc nhiên. Các bo mạch chủ hiện đại tích hợp phần cứng âm thanh ấn tượng – bộ xử lý âm thanh chuyên dụng, tụ điện cao cấp và các lớp PCB cách ly – có thể cạnh tranh với các card âm thanh rời chỉ vài năm trước.
Nhiều bo mạch chủ hiện đại có tính năng âm thanh vòm 7.1 HD và các tính năng âm thanh khác, mà tôi thấy rất hữu ích trong phần mềm đi kèm. Hầu hết các nhà sản xuất bo mạch chủ đều cung cấp một phiên bản công cụ tăng cường âm thanh, nhưng chúng thường bị “giấu” khá kỹ.
Một số bo mạch chủ còn có khả năng khử ồn AI (AI Noise Cancellation). Tính năng này sử dụng các thuật toán máy học để lọc bỏ tiếng ồn nền trong các cuộc gọi và bản ghi âm. Tôi đã hoài nghi cho đến khi thử nghiệm nó trong một cuộc gọi Zoom đặc biệt hỗn loạn. Sự khác biệt thật ấn tượng; giọng nói của tôi trở nên trong trẻo.
Tùy chọn bật/tắt tính năng khử ồn AI cho cả đầu vào và đầu ra trên phần mềm ASUS Armoury Crate, cải thiện chất lượng âm thanh đàm thoại
Bạn sẽ cần cài đặt tiện ích phần mềm do nhà sản xuất bo mạch chủ cung cấp để truy cập nhiều tính năng nâng cao này. Đối với các bo mạch ASUS như của tôi, điều này có nghĩa là tải xuống Armoury Crate, trong khi đối với các bo mạch MSI, đó là Dragon Center.
Các hồ sơ âm thanh là một tài nguyên tiềm năng khác. Hầu hết các bo mạch đều cung cấp các cài đặt bộ chỉnh âm (equalizer) đặt trước cho chơi game, xem phim và nghe nhạc, có thể nâng cao trải nghiệm nghe của bạn. Bạn cũng có thể tạo các hồ sơ tùy chỉnh riêng cho các trò chơi hoặc ứng dụng cụ thể.
Tính năng nhận diện và tái cấu hình giắc cắm phía trước (front-panel jack detection and retasking) nghe có vẻ nhàm chán, nhưng chúng rất quan trọng về mặt tiện lợi. Bo mạch chủ của bạn có thể tự động phát hiện khi bạn cắm tai nghe và chuyển đổi đầu ra âm thanh, hoặc thậm chí bạn có thể tái sử dụng các giắc cắm cho các thiết bị khác, chẳng hạn như biến một đầu vào mic thành một đầu ra tai nghe khác nếu cần.
2 BIOS Có Những “Siêu Năng Lực” Tiềm Ẩn
Tôi từng chỉ truy cập BIOS khi thực sự cần thiết. Tuy nhiên, giao diện BIOS hiện đại tích hợp nhiều tính năng có thể thực sự cải thiện trải nghiệm sử dụng máy tính của bạn, và tôi đã bỏ lỡ chúng.
Hầu hết các bo mạch chủ đều cung cấp chế độ EZ Mode và Advanced Mode. EZ Mode lý tưởng cho việc kiểm tra nhanh tình trạng hệ thống – như nhiệt độ CPU, tốc độ quạt và kích hoạt XMP cho RAM – mà không bị choáng ngợp. Advanced Mode là nơi chứa sức mạnh thực sự, với các tùy chọn ép xung chi tiết và cài đặt bảo mật.
Bạn chỉ nên chuyển sang Advanced Mode khi đã sẵn sàng đào sâu hơn. Các điều khiển đường cong quạt (fan curve controls) rất đáng để bạn khám phá nếu quạt PC của bạn đang chạy hết công suất. Bạn có thể đặt các ánh xạ nhiệt độ-tốc độ tùy chỉnh, để hệ thống của bạn duy trì sự yên tĩnh trong các tác vụ nhẹ nhưng tăng tốc khi cần thiết.
Đồ thị điều khiển quạt thủ công Q-Fan trong giao diện BIOS UEFI của ASUS, cho phép tùy chỉnh đường cong tốc độ quạt theo nhiệt độ
Hai tính năng đã cứu hệ thống của tôi nhiều lần là CrashFree BIOS và EZ Flash. CrashFree BIOS tự động khôi phục từ các tệp BIOS bị hỏng. Ngược lại, EZ Flash cho phép bạn cập nhật BIOS một cách an toàn ngay trong giao diện, vì vậy bạn không còn phải lo lắng về việc mất điện trong quá trình cập nhật.
Đây là điều tôi ước mình đã kích hoạt sớm hơn: chế độ ErP (Energy-related Products) ready. Chế độ này giảm thiểu mức tiêu thụ điện năng ở chế độ chờ và giảm lượng điện tiêu thụ của hệ thống khi không hoạt động.
Mặt bảo mật của BIOS cũng quan trọng không kém. Bạn nên kích hoạt TPM và Secure Boot, lần lượt cho phép các tính năng bảo mật Windows nâng cao và ngăn chặn phần mềm độc hại tải trong quá trình khởi động. Tôi cũng đã đặt mật khẩu BIOS để ngăn chặn những thay đổi trái phép – điều này có vẻ hoang tưởng, nhưng rất dễ để vô tình thay đổi các cài đặt quan trọng.
1 Bạn Đang Bỏ Lỡ Nếu Không Cập Nhật BIOS Thường Xuyên
Các bản cập nhật BIOS không chỉ bao gồm các bản vá lỗi; chúng thường cải thiện khả năng tương thích bộ nhớ và thêm các tính năng mà bạn không hề biết mình đang thiếu. Bo mạch chủ của tôi đã nhận được một bản cập nhật giúp cải thiện độ ổn định của RAM ở tốc độ cao hơn – điều mà tôi sẽ không bao giờ phát hiện ra nếu không có bản cập nhật đó. Nó cũng bổ sung PBO enhancement, một tính năng tối ưu hóa Precision Boost Overdrive (PBO) để cải thiện hiệu suất và quản lý nhiệt.
Tùy chọn nâng cao Precision Boost Overdrive (PBO Enhancement) được hiển thị trong BIOS UEFI của ASUS, cải thiện hiệu suất CPU và quản lý nhiệt
Các bản vá bảo mật cũng quan trọng không kém. Các bản cập nhật BIOS thường xuyên được phát hành để khắc phục các lỗ hổng có thể làm tổn hại toàn bộ hệ thống của bạn. Do đó, có nhiều lý do để cập nhật BIOS của PC ngoài việc tăng hiệu suất đơn thuần.
Quá trình này không còn đáng sợ như trước đây. Các bo mạch chủ hiện đại giúp việc cập nhật trở nên đơn giản thông qua các tiện ích tích hợp. Nếu bạn lo lắng về quá trình này, có những cách đơn giản để cập nhật BIOS UEFI của bạn ngay trong Windows.
Bo mạch chủ của bạn đang làm việc nặng nhọc hơn rất nhiều so với những gì bạn nghĩ. Dành thời gian khám phá những tính năng này sẽ mang lại lợi ích trong nhiều năm, vì hệ thống của bạn sẽ trở nên nhanh hơn, an toàn hơn và thú vị hơn khi sử dụng, tất cả mà không cần đầu tư phần cứng mới.
