Việc tái chế và tận dụng lại những chiếc laptop cũ không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải điện tử mà còn mở ra vô vàn ứng dụng thực tế bất ngờ. Thay vì để chúng “đắp chiếu” hoặc vứt bỏ, bạn có rất nhiều cách để thổi luồng sinh khí mới vào chiếc laptop tưởng chừng đã lỗi thời, biến chúng thành những công cụ hữu ích và tiết kiệm chi phí. Bài viết này sẽ cung cấp 5 ý tưởng sáng tạo để bạn khám phá tiềm năng của chiếc laptop cũ tại nhà.
1. Biến Laptop Cũ Thành Máy Tính Linux Chuyên Dụng
Khi một chiếc laptop cũ trở nên quá ì ạch để tiếp tục chạy Windows, việc chuyển sang Linux là một giải pháp tuyệt vời để “hồi sinh” nó. Ngay cả trên một thiết bị đã có tuổi đời một thập kỷ, các bản phân phối Linux như Ubuntu vẫn có thể hoạt động mượt mà. Mặc dù có nhiều câu nói đùa về độ phức tạp của các bản phân phối Linux, giao diện người dùng thực sự rất đẹp mắt và dễ sử dụng. Hầu hết các driver của Linux đều hoạt động ổn định, và bạn không nhất thiết phải sử dụng Terminal nếu không muốn.
Sau khi cài đặt Linux, hiệu suất của máy sẽ được cải thiện rõ rệt. Chiếc máy tính cũ của bạn có thể trở thành một cỗ máy thứ cấp phục vụ các tác vụ như lập trình, duyệt web hay học trực tuyến. Bên cạnh những công việc thông thường, một chiếc máy Linux còn là công cụ học tập cực kỳ hiệu quả. Bạn có thể học cách thao tác với Terminal, quản lý hệ thống tệp, phân quyền và quản trị hệ thống chung bằng cách sử dụng thiết bị này hàng ngày.
Laptop ThinkPad chạy hệ điều hành Linux Mint cùng chuột và USB
Ngoài những ứng dụng thực tế, một trong những điểm hấp dẫn của Linux là bản thân việc sử dụng nó đã trở thành một sở thích. Khi bạn bắt đầu mày mò với Terminal, bạn sẽ khám phá ra những kỹ năng mới mà trước đây chưa từng có trên Windows hay macOS. Bạn sẽ muốn tùy chỉnh thiết lập, tối ưu hóa hệ thống và tìm kiếm các gói phần mềm tốt nhất. Không lâu sau đó, bạn sẽ thành thạo Bash và hiểu được những câu chuyện cười nội bộ của cộng đồng Linux rộng lớn. Giống như bất kỳ sở thích nào, bạn sẽ tìm thấy một cộng đồng lớn năng động chia sẻ ý tưởng, hướng dẫn, bản dựng và vô số khám phá công nghệ thú vị trên internet.
2. Xây Dựng Hệ Thống Lưu Trữ Mạng (NAS) Cá Nhân
Biến chiếc laptop cũ không sử dụng thành một hệ thống NAS (Network-Attached Storage) cá nhân là một cách thú vị và thực tế để tái sử dụng thiết bị cũ. Ưu điểm lớn của NAS từ laptop là bạn đã có sẵn hầu hết các linh kiện cần thiết: bộ xử lý đủ mạnh, bộ nhớ tích hợp và khả năng kết nối mạng. Hơn nữa, việc sử dụng laptop còn mang lại lợi ích về pin dự phòng tích hợp và thiết kế nhỏ gọn, lý tưởng cho những không gian hạn chế hoặc khi mất điện.
Với hệ thống NAS tự chế, bạn có thể ngừng đăng ký các dịch vụ lưu trữ đám mây như Google One và tự mình lưu trữ đám mây cá nhân. Điều này giúp bạn tiết kiệm chi phí và kiểm soát tốt hơn quyền riêng tư cũng như bảo mật dữ liệu của mình, vì mọi thứ đều được lưu trữ cục bộ và mã hóa.
Để xây dựng NAS, bạn có thể sử dụng một chiếc laptop Dell Latitude Slim cũ với chip Core i5 thế hệ 2 và 8GB RAM. Phần duy nhất cần thay đổi là ổ đĩa lưu trữ, bạn có thể nâng cấp lên ổ HDD 2.5 inch 1TB. Việc biến laptop cũ thành NAS không quá khó khăn. Bạn có thể cài đặt một hệ điều hành mã nguồn mở như TrueNAS, sau đó thiết lập chia sẻ mạng và sắp xếp dữ liệu vào các thư mục để sao lưu, lưu trữ đa phương tiện và các tệp khác.
Tất nhiên, sẽ có một số đánh đổi khi sử dụng NAS tự làm so với NAS thương mại. Tuy nhiên, việc sở hữu một hệ thống lưu trữ đám mây 1TB hoàn toàn miễn phí và nằm trong tầm kiểm soát của bạn là một trải nghiệm rất đáng giá.
3. Biến Laptop Thành Máy Chủ Plex Media
Nếu bạn đã cấu hình laptop cũ của mình thành một hệ thống NAS, bạn hoàn toàn có thể cài đặt Plex Media Server trên cùng hệ điều hành đó! Plex cho phép bạn tải bộ sưu tập phim, chương trình truyền hình và nhạc vào một thư viện được tổ chức gọn gàng, tùy chỉnh để trông giống như Netflix. Như vậy, bạn không chỉ có một kho lưu trữ đám mây cá nhân miễn phí mà còn sở hữu một nền tảng truyền phát phim riêng tư mà bạn có thể chia sẻ với cả gia đình và bạn bè.
Truy cập các bộ phim qua máy chủ Plex Media tự lưu trữ
Nếu bạn là người yêu thích xem phim và chương trình truyền hình, bạn có thể sẽ cần một ổ cứng lớn hơn so với dung lượng 1TB thông thường. Ngoài ra, nếu bạn có kế hoạch thực hiện transcoding (chuyển mã video theo thời gian thực), bạn chắc chắn sẽ cần một chiếc laptop cũ có GPU rời. Tuy nhiên, nếu bạn chủ yếu xem phim ở độ phân giải gốc và không có nhu cầu transcoding cao, việc chạy Plex Media Server trên laptop cũ vẫn hoạt động tốt.
Có nhiều cách để cài đặt Plex trên laptop cũ của bạn, chẳng hạn như cài đặt trên nền Windows hoặc Linux. Ngoài ra, còn có các nền tảng truyền phát tự host thay thế nếu bạn không thích Plex. Một lựa chọn đáng chú ý là Jellyfin. Tương tự Plex, Jellyfin cho phép bạn tự lưu trữ không gian xem phim của riêng mình. Mặc dù không tiện lợi hoặc bóng bẩy bằng Plex, nhưng nó ít hạn chế hơn và cũng là mã nguồn mở, đảm bảo sẽ luôn có cộng đồng phát triển và duy trì miễn phí.
4. Sử Dụng Laptop Để Rip Dữ Liệu Từ CD/DVD
Giờ đây, khi đã có máy chủ Plex, bạn cần lấp đầy nó bằng phim và các nội dung đa phương tiện khác để tận hưởng nền tảng này. Một cách phổ biến để cung cấp nội dung cho Plex là rip các đĩa CD và DVD của bạn bằng một thiết bị rip CD giá rẻ.
Bạn có thể giữ lại một chiếc laptop cũ từ giữa những năm 2000. Ví dụ, một chiếc laptop với bộ xử lý Intel Core i3 thế hệ thứ hai, 4GB RAM và quan trọng nhất là có khe ổ đĩa CD. Mặc dù vẫn có thể chạy Linux, nhưng màn hình của nó có thể đã hỏng và không thể sử dụng cho các công việc năng suất. Thay vì vứt bỏ, bạn có thể tận dụng nó làm thiết bị rip CD chuyên dụng của mình.
Sử dụng laptop cũ để rip dữ liệu từ đĩa CD
Bên cạnh những chiếc laptop cũ, nội dung của các đĩa CD và DVD của chúng ta cũng xứng đáng có một cơ hội thứ hai. Suy cho cùng, những sản phẩm nghe nhìn này là một trong số ít những thứ chúng ta thực sự sở hữu trong nền kinh tế dựa trên đăng ký ngày nay. Vì vậy, việc số hóa nhạc, phim và chương trình truyền hình bất cứ khi nào có thể là một cách để bảo tồn chúng. Và nếu bạn đã biến một chiếc laptop cũ của mình thành một NAS, bạn có thể lưu trữ chúng ở đó!
5. Tạo Máy Chủ Nhà Thông Minh (Home Assistant Server)
Biến một chiếc laptop cũ thành máy chủ nhà thông minh sẽ tạo ra một trung tâm điều khiển tập trung cho các thiết bị thông minh, giúp bạn truy cập không giới hạn vào hệ thống IoT của mình mà không cần trả phí đăng ký cao cấp. Bằng cách tự host máy chủ IoT, bạn có thể kiểm soát và tự động hóa các quy trình cho đèn thông minh, ổ cắm điện, đồng hồ kỹ thuật số, loa và nhiều hơn nữa. Bạn thậm chí có thể tích hợp các dịch vụ bên ngoài như API thời tiết và sự kiện lịch, cho phép tự động hóa linh hoạt hơn, đảm bảo ngôi nhà của bạn thích ứng theo thời gian thực với các điều kiện thay đổi.
Sử dụng loa Google Home cùng máy chủ Home Assistant
Một giải pháp mã nguồn mở phổ biến cho máy chủ nhà thông minh là Home Assistant. Nền tảng này có thể được host theo nhiều cách khác nhau – bằng cách cài đặt nó như một ứng dụng trên Windows, sử dụng Home Assistant OS độc lập, hoặc chạy nó thông qua TrueNAS Scale. Cách sau thường dễ thiết lập và cung cấp các tùy chọn linh hoạt để cài đặt các ứng dụng khác.
Dự án máy chủ Home Assistant cung cấp một sân chơi để thử nghiệm các giao thức IoT, ghép nối thiết bị và bảo mật mạng. Thường xuyên tinh chỉnh các quy tắc tự động hóa và giám sát hiệu suất hệ thống sẽ dẫn đến những cải tiến liên tục và các ứng dụng sáng tạo mới cho công nghệ. Các buổi hội thảo, hướng dẫn trực tuyến và diễn đàn công nghệ sôi nổi cung cấp thêm nguồn cảm hứng và hướng dẫn. Ngoài việc tiết kiệm tiền mua các trung tâm điều khiển thông minh thương mại, dự án này còn cho thấy cách tái sử dụng các thiết bị cũ có thể góp phần tạo nên một ngôi nhà kết nối và tiết kiệm năng lượng hơn.
Việc tái sử dụng laptop cũ chứng minh rằng sự đổi mới không phải lúc nào cũng đòi hỏi những thiết bị mới nhất. Từ một máy trạm Linux chuyên dụng, một thiết bị lưu trữ mạng, một máy chủ Plex media, một trạm rip CD cho đến một trung tâm tự động hóa nhà thông minh, những dự án này cho thấy phần cứng lỗi thời vẫn có thể phục vụ nhiều chức năng hiện đại. Mỗi dự án cũng khuyến khích người dùng học hỏi những kỹ năng mới, giải quyết các thách thức kỹ thuật và thích ứng với nhu cầu thay đổi. Hãy thử áp dụng những ý tưởng này để biến chiếc laptop cũ của bạn thành một công cụ hữu ích, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường!
